سازمان بسیج یکی از نیروهای پنجگانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به شمار می‌رود که گردآوری، مدیریت و سازماندهی نیروهای داوطلب مردمی را در راستای اهداف سازمانی، بر عهده دارد.
این نیرو که با نام‌های سازمان بسیج مستضعفین یا نیروی مقاومت بسیج هم شناخته می‌شود، در ۵ آذر ۱۳۵۸ به فرمان امام خمینی (ره) تشکیل شد و پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۵۹ قانوناً رسمیت پیدا کرد و به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تعلق گرفت.
به اعضای این سازمان «بسیجی» می‌گویند و طبق ماده ۱۳ قانون مقررات استخدامی سپاه، بسیجی به فردی اطلاق می‌شود که داوطلبانه جهت تحقق ارتش ۲۰ میلیونی تحت پوشش سپاه درآید. به موجب همین ماده قانونی بسیجیان به سه دسته «بسیج عادی»، «بسیج فعال» و «بسیج ویژه» یا «پاسداران افتخاری» تقسیم می‌شوند. در جنگ ایران و عراق از بسیجیان بیشتر برای ارسال به صورت داوطلبانه و سازماندهی شده به جبهه‌ها استفاده می‌شد که توانستند پیروزی‌های زیادی نیز به‌دست آوردند و در جبهه‌های زیادی مانع پیشروی دشمن شوند.
تشکل‌های سازمان بسیج مستضعفین
- بسیج دانش آموزی
- بسیج دانشجویی
- بسیج جامعه پزشکی
- بسیج جامعه مهندسین
- بسیج اساتید
- بسیج خواهران
- بسیج ادارات
عضویت‌های بسیج
به اعضای بسیج که در سطح مدارس راهنمایی تحصیل می‌کنند، پویندگان و به اعضای در سطح دبیرستان پیشگامان گفته می‌شود.
باقی عضویت‌های بسیج به گروه‌های زیر تقسیم می‌گردد:
- بسیجی عادی: عموم اقشار معتقد به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هستند که پس از گذراندن دوره آموزش عمومی به عضویت بسیج درآمده و سازماندهی می‌شوند.
- بسیجی فعال: آن دسته از بسیجیان عادی داوطلب هستند که واجد شرایط لازم بوده و پس از گذراندن دوره‌های آموزشی سازمان دهی شده و با سپاه همکاری می‌کنند.
- بسیجیان ویژه: این گروه که به پاسدار افتخاری هم شناخته می‌شوند افرادی هستند که صلاحیت‌های پاسدار را دارند و پس از گذراندن آموزش‌های لازم در این زمینه سازماندهی می‌شوند.
- بسیجیان کادر: که بسیجیان فعال پس از گذراندن دوره‌های خاص به این سطح از عضویت می‌رسند.
اهداف بسیج مستضعفین
اهداف بسیج مستضعفین عبارت است از:
- تحقق فرمایش روح الله خمینی (ره) مبنی بر تشکیل هسته‌های حزب‌الله
- ایجاد توانایی‌ها و آمادگی‌های لازم دفاعی در آحاد مردم در دفاع از کشور
- ایجاد توانایی‌های لازم رزمی در نیروهایی که توانایی شرکت در عملیات‌های کلاسیک و بزرگ را دارند.
- ایجاد توانایی‌های لازم در آحاد مردم بمنظور کمک به هنگام بروز بلایا و حوادث غیر پیش بینی
- کمک به دولت در امر سازندگی
مخالفت دشمنان با تحقق اندیشه‌های اسلامی، برپایی حکومت عدل را با مشکلات فراوانی روبه‌رو می‌کند؛ شیطنت‌ها و مزاحمت‌هایی که سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد. نخستین گام برای گسترش مبانی دینی در کشور، ایجاد بستر مناسب و امنیت است. آرامش روانی و آسایش خاطر، عرصه را برای حاکمیت خدا و قانون او فراهم می‌آورد.
یکی از حیاتی‌ترین وظایف بسیج، حفظ امنیت کشور است. شرکت پرشور در جنگ تحمیلی، نمونه برجسته‌ای از حضور موفق بسیج در صحنه امنیت ملی بوده است. اکنون نیز نیروهای بسیجی با گذراندن دوره‌های گوناگون نظامی، خود را در برابر تهاجم دشمنان خارجی و توطئه‌های داخلی آماده می‌سازند.
حوادث پیش بینی نشده مانند زلزله، سیل و توفان، هر ساله انسان‌های فراوانی را به کام مرگ می‌کشاند. گرچه اقدام برای پیش‌گیری، نخستین گام برای کاهش خسارت‌های ناشی از این حوادث است، ولی به امدادرسانی پس از وقوع این پدیده‌ها نیز نباید بی توجهی کرد. تجربه‌های تلخ گذشته که به از دست دادن هم میهنانمان در حوادث گوناگون به ویژه زلزله انجامید، زمینه حرکت مؤثر نیروهای بسیج در سراسر کشور شد.
آنها با آموزش شیوه‌های امداد و نجات و روش‌های پیش‌گیری و کاهش خسارت، آمادگی مردم را در برابر این حوادث، افزایش می‌دهند. امروز ایران یکی از سریع‌ترین کشورهای جهان در امدادرسانی به مناطق حادثه دیده است؛ چرا که نیروهای آگاه و هوشیار بسیج، در این برنامه نیز همچون فعالیت‌های دیگر خود، موفق عمل کرده اند.
امر به معروف و نهی از منکر
هر حکمی از احکام اسلامی، اهمیتی دارد که بی توجهی به آن، اجرای احکام دیگر را نیز با مشکل روبه‌رو می‌سازد. در این میان، بی توجهی به احکامی که جنبه اجتماعی دارند، بیش از احکام دیگر، نابسامانی پدید می‌آورد. اسلام، روش جلوگیری از نابسامانی‌های اجتماعی را امر به معروف و نهی از منکر می‌داند. قرآن کریم و احادیث معصومان به صراحت بر این فریضه الهی تأکید می‌کنند و فراموشی آن را آفتی می‌دانند که سلامت دین و دنیا را به خطر می‌اندازد و جامعه را به فساد می‌کشاند.
یکی از وظایف مهم و دقیق بسیج، امر به معروف و نهی از منکر است. بسیج به عنوان نیرویی مردمی، وظیفه دارد با هرگونه فساد و انحراف اجتماعی برخورد کند. انجام چنین وظیفه حساسی، نیازمند تربیت نیروهای باتجربه و کارآزموده است که شیوه‌های برخورد درست با متخلفان را بشناسند و با شرایط و موقعیت‌های امر به معروف و نهی از منکر نیز آشنا باشند. امروزه، پایگاه‌های بسیج در سراسر کشور، برنامه منظم و گسترده ای را برای آموزش چنین افرادی پیش رو دارند.
