احادیث تکان دهنده در باب سپردن ریاست به غیر اهلش
گناه کسانی که بدون شایستگی پست میگیرند یا پست میدهند
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلّم): هر که در میان چند مسلمان یک نفرشان را رئیس قرار دهد و بداند در میان آن چند نفر کسی بهتر و لایق تر و عالم تر به کتاب خدا و سنت نبیش است، به خدا و رسولش و همه مسلمانان خیانت کرده است.
1 - قال الامام الصادق (علیه السلام):
مَن تَوَلّی اَمراً مِن اُمُورِ النّاسِ وَ فَتَحَ بابَهُ وَ رَفَعَ
سِترَهُ وَ نَظَرَ فی اُمُورِ النّاسِ کانَ حَقًّا عَلَی اللهِ اَن یؤمِنَ
رَوعَتَهُ یومَ القِیامَةِ وَ یدخِلَهُ الجَنّةَ.
بحار الأنوار، ج 75، ص 340
امام
صادق(علیه السلام) فرمود: کسی که کاری از کارهای مردم را به عهده بگیرد و
او درب محل کار خود را روی مردم باز کند، پرده ها و موانع را کنار بزند و
با دقت به فکر اصلاح امور مردم باشد، بر خداوند است که روز قیامت او را در
امان قرار دهد و به بهشت برد.
2- و یروون عن النبیّ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) أنّه
قال: «من تولّى شیئا من امور المسلمین فولّى رجلا شیئا من أمورهم و هو
یعلم مکان رجل هو أعلم منه فقد خان اللّه و رسوله و المؤمنین»
کنز الفوائد و التعجب، ج2، ص: 283
روایت کنند از پیغمبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم)
که فرمود: هر که متصدى یک کارى از مسلمانان باشد و مردى را بر یکى از
کارهایشان بگمارد و بداند در جاىش مردى است که از او عالم تر است، البته که
خیانت کرده بخدا و رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و همه مؤمنان.
3- النبی (صلّی الله علیه و آله و سلّم): من تقدّم على المسلمین و هو یرى أنّ فیهم من هو افضل منه، فقد خان اللَّه و رسوله و المسلمین.
الحیاة با ترجمه احمد آرام، ج2، ص: 586
پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم):
آن کس که خود را پیشواى مسلمانان قرار دهد، در صورتى که مىداند در میان
آنان کسى برتر از او وجود دارد، به خدا و رسول خدا و به مسلمانان خیانت
کرده است.
4- قال رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم):
مَنِ استَعمَلَ عامِلاً مِنَ المُسلِمینَ وَ هُوَ یعلَمُ اَنَّ فیهِم
اَولَی بِذلِکَ مِنهُ وَ اَعلَمُ بِکِتابِ اللهِ وَ سُنَّةِ نَبِیهِ فَقَد
خانَ اللهَ وَ رَسولَه وَ جَمیعَ المُسلِمینَ.
جامع الصغیر، ج 1، ص 455
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم)
فرمود: هر که در میان چند مسلمان یک نفرشان را رئیس قرار دهد و بداند در
میان آن چند نفر کسی بهتر و لایق تر و عالم تر به کتاب خدا و سنت نبیش است،
به خدا و رسولش و همه مسلمانان خیانت کرده است.
5- رَسُولُ اللَّهِ (صلّی الله علیه و آله و سلّم): أیّما رجل استعمل رجلا على عشرة أنفس علم أنّ فی العشرة أفضل ممّن استعمل فقد غشّ اللَّه و غشّ رسوله و غشّ جماعة المسلمین.
نهج الفصاحه
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم):
هر کس مردى را بر ده تن ریاست دهد و بداند که میان آنها کسى هست که از او
برتر است پس با خدا و رسول خدا و جماعت مسلمین تقلب کرده است.
6- قال رسول الله (صلّی الله علیه و آله) : اَصلِح وَزیرَکَ فَاِنَّهُ الَّذی یقُودُکَ اِلَی الجَنَّةِ اَوِ النّارِ.
بحار الأنوار، ج 74، ص 166
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: وزیر خود را صالح گردان، زیرا همانا او کسی است که تو را به بهشت یا جهنم میبرد.
7- قال رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم):
مَن وَلّی شَیئاً مِن اَمرِ اُمَّتی فَلَم ینصَح لَهُم وَ یجتَهِد لَهُم
کَنَصیحَتِهِ لِنَفسِهِ کَبَّهُ اللهُ عَلی وَجهِهِ یومَ القِیامَةِ فِی
النّارِ.
تاریخ بغداد، ج 8، ص 472
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم)
فرمود: کسی که متولی کاری از کارهای امت من شود و همان طور که برای خود دل
می سوزاند برای امت من دل نسوزاند و خیر خواهانه و با تلاش برای آنان قدم
بر ندارد، خداوند در قیامت او را با صورت در آتش می اندازد.
8- قال الامام علی (علیه السلام):
یستَدَلَّ عَلَی ادبارِ الدُّوَلِ بِاَربَعٍ: تَضییعِ الاُصولِ وَ
التَّمَسُّکِ بِالفُرُوعِ وَ َتقدیمِ الاَراذِلِ وَ تَاخیرِ الاَفاضِلِ.
غرر الحکم، ص 342
امام
علی (علیه السلام) فرمود: چهار چیز باعث شکست دولت ها می شود: (1) ضایع
کردن اصول (مسائل مهم) (2) سرگرم شدن به فروع (امور کم اهمیت) (3) به کار
گماردن آدم های پست (4) کنار گذاردن انسان های فاضل.
9- قال الامام علی (علیه السلام) : اَمّا لا یکُن حَظُّکَ فی وِلایتِکَ ما لا تَستَفیدُهُ وَ لا غَیضاً تَشتَفیهِ وَلکِن اَمانَةُ باطِلٍ وَ اِحیاءُ حَقٍّ.
مناقب، ج 2، ص 101
امام
علی (علیه السلام) (به ابن عباس) فرمود: مبادا هدف تو از فرمانروایی،
سودجویی و جمع مال، یا خنک کردن خشمی باشد. بلکه باید هدف تو از بین بردن
باطل و احیاء حق باشد.
10- قال الامام علی (علیه السلام) : مَن لَم ینصِفِ المَظلوُمَ مِنَ الظّالِمِ سَلَبَهُ اللهُ قُدرَتَهُ.
غرر الحکم، ص 341
امام علی (علیه السلام) فرمود: هر صاحب قدرتی که داد مظلوم را از ظالم نگیرد و به یاری مظلوم نشتابد، خداوند قدرتش را از او می گیرد.
11- قال الامام علی (علیه السلام):
اَدِقُّوا اَقلامَکُم قارِبُوا بَینَ سُطُورِکُم وَ احذِفُوا عنّی
فُضُولَکُم وَاقصُدُ واقصد المَعانی وَ اِیاکُم وَ الاِکثارَ فَاِنَّ
اَموالَ المُسلِمینَ لا تَحتَمِلُ الاَضرارَ.
وسائل الشیعه، ج 17، ص 404
امام
علی (علیه السلام) (به کارگزاران خود) فرمود: نوک قلم ها را تیز کنید،
سطرها را نزدیک هم قرار دهید، مطالب اضافی را حذف کنید، و از زیاده روی در
نوشتن بپرهیزید، زیرا اموال مسلمانان تحمل ضرر و زیان را ندارد.
12- قال الامام علی (علیه السلام): جُودُ الوُلاةِ بِقیء المُسلِمینَ جَورٌ وَ خَتَرٌ.
غرر الحکم، ص 343
امام علی (علیه السلام) فرمود: بذل و بخشش کارگزاران از بیت المال، ظلم و خیانت است.
13- قال الامام علی (علیه السلام): مَنِ اختالَ فی وِلایتِهِ اَبانَ عَن حِماقَتِهِ.
غرر الحکم، ص 346
امام علی (علیه السلام) فرمود: کسی که به مقام خود مغرور شود پرده از حماقت خود برداشته است..
14- قال الامام علی (علیه السلام) : تَجاوَز مَعَ القُدرَةِ وَ اَحسِن مَعَ الدَّولَةِ تَکمُلُ لَکَ السِّیادَةَ.
مستدرک الوسائل، ج 12، ص 347
امام علی (علیه السلام) فرمود: در موقع اقتدار گذشت کن و زمانی که به مقام رسیدی، نیکی کن تا ریاست و آقایی تو کامل شود.
15- قال الامام علی (علیه السلام) : مَن رُفِعَ بِلا کِفاتِهِ وُضِعَ بِلا جِنایةِ.
غرر الحکم، ص 344
امام علی (علیه السلام) فرمود: کسی که بدون شایستگی (مقامش) بالا رود، بدون جرم پایین کشیده شود.
** ** ** ** ** ** **
امام خمینی (ره):
این
مقامات تمام مىشود؛ آنى که هست خدمت است. آدم متعهد در هرجا باشد، اگر
دید خدمتش خوب است آن جا، بیشتر دلگرم است. ممکن است که یک نفر؛ مثلًا، فرض
کنید که نخست وزیر بوده است، لکن اگر این نخست وزیر ببیند که در یک جایى
کار بهتر مىکند، آدم متعهدى است مىرود آن جا. یک نفر در دادستانى مقام
داشته است، وقتى دید که یک کسى از
خودش بهتر مىتواند کار کند برود آنجا، برایش فرق نکند؛ یعنى، هدفش این
باشد که خدمت بکند، نه هدفش این باشد که مقام داشته باشد.
انسان
هم خودش مىتواند خودش را بشناسد، هیچ کس بهتر از خود انسان، البته بسیارى
از اوقات هم انسان از خودش هم غفلت مىکند، اما بسیارى از اوقات هم هست که
انسان خودش درک مىکند که چى دارد مىکند و در دلش چى مىگذرد؛ ماها
نمىدانیم، اما خدا مىداند. انسان مىفهمد که اگر انتقاد بکند، آیا این
انتقاد سازنده است یا انتقام است. خودش مىفهمد- یعنى، غالباً مىفهمد- خودش مىفهمد که این که در این پست هست، پست را دوست دارد یا خدمت را دوست دارد. این چون خدمتگزار است، دلبسته به این پست هست، یا خیر؛ دلبسته به این پست است، خدمتگزارى پیشش خیلى مهم نیست.
خوب،
ادعاش را مىکند، و مىکند هم خدمت، عمده آن جهت است که انسان واقعاً
بداند که یک روزى جواب باید بدهد. هیچ، هیچ شبهه در این نیست که ما یک روزى باید
جواب بدهیم. هر کداممان، هر کارى انجام بدهیم، یک روز جواب مىخواهد،
انتقاد بکنیم، یک روز جواب مىخواهد؛ انتقامگیرى باشد، یک روز جواب
مىخواهد؛ و بدرفتارى باشد، یک روز جواب مىخواهند از ما ...
اگر انسان در خودش ادراک کرد که من بروم آن بالا را بگیرم، بداند که این کار، یک کار شیطانى است، این کار ازش نمىآید. اگر در ذهنش این است که برویم یک کارى انجام بدهیم براى جمهورى اسلام، این کار الهى است و ازش هم کار مىآید. این محکى است که انسان خودش غالباً مىتواند تشخیص بدهد. گاهى هم البته اشتباه دارد؛ یعنى، گاهى هم بر خود انسان مخفى است یک مسائلى.... باید کسانى که مىخواهند یک کارى بکنند، باید فکر این باشند که شایسته این کار هستند یا نه! ...
... اگر چنانچه انسان دنبال این باشد که حالایى که من رئیس دولت هستم، بروم دنبال رفقایى که همراه من هستند، کار آمد باشند یا نباشند، به این کار نداشته باشد، بداند که این کار، کار شیطانى است.صحیفه امام ج367 19 ص : 366
گاهى
وقتها خود انسان هم در اشتباه است لکن باید فکر کند حالا این کارى که من
دارم مىکنم و این قدر خوشحالم براى اینکه براى خدا این کار را کردم، اگر
یک کسى بهتر از من این کار را انجام بدهد، حاضرم که این را به او بدهم و
خوشحالتر هم بشوم براى اینکه، او بهتر براى خدا کار مىکند یا نه. اگر
اینجا آدم فهمید که نه، این طور نیست، حاضر نیست این کار را، بداند این
خدایى نبوده- صرف خدایى- اخلاص نبوده در آن. آنى که براى ما فایده
دارد اخلاص است که براى خدا هم کار بکنیم، خدا هم احتیاجى به هیچ چیز
ندارد، احتیاجى به اخلاص ما هم ندارد. خدا مىخواهد که، میل دارد، یعنى میل
به آن معنایى که دیگران دارند نه، انبیا را فرستاده که تربیت کنند، مردم
را نجات بدهند. نجات مردم هم به این است که دنبال انبیا باشند و
انگیزههایشان هم انگیزه انبیا باشد؛ نمىتوانیم به آن قدر، به هر
اندازهاى که مىتوانیم. البته ما نمىتوانیم که انگیزهاى که حضرت امیر
دارد ما داشته باشیم، این معلوم است که ما نمىتوانیم. اما مىتوانیم که یک
انگیزههایى داشته باشیم که مشابه او باشد، برویم طرفِ آن طرف.
صحیفه امام، ج19، ص: 448
