پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ امام خمینی به پیروزی انقلاب اسلامی مطمئن بودند؛ به‌همین جهت برای اداره‌ی کشور پیوسته در رای‌زنی بودند. یکی از طرح‌های امام تشکیل شورایی بود برای اداره‌ی کشور بعد از پیروزی؛ شورایی مرکب از رجال متدین و قابل اعتماد که هم در مدیریت ایران انقلابی بعد از سرنگونی رژیم سلطنتی توانایی داشته باشند و هم در هدایت تظاهرات مردم برای سرنگونی رژیم.
به همین منظور امام در 22 دی‌ماه دستور به تشکیل شورای انقلاب را دادند، در ادامه با برشی از کتاب «یک‌‌سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه (بهمن 1356 تا بهمن 1357)» که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی چاپ و منتشر شده است به شرح این نهاد انقلابی پرداخته شده است.
آیت‌الله بهشتی به عنوان تشکیلاتی‌ترین روحانی و یکی از صاحب‌نفوذان روحانیون تهران در اوایل آبان 1357 در پاریس خدمت امام خمینی رسید. امام خمینی دغدغه‌ی خود را در این رابطه با وی در میان گذاشت. به روایت آیت‌الله بهشتی، برای امام‌خمینی «دو مطلب مطرح بود: یکی کسانی که بتوانند در ایران با حضورشان به همگانی‌تر شدن وگسترده‌تر شدن حرکت اجتماعی شتاب بدهند و یکی کسانی که پس از پیروزی بتوانند در اداره‌ی جامعه نقشی بر عهده بگیرند». آیت‌الله بهشتی از صحبت‌های امام استنباط‌کرد که «ایشان روی بخش دوم بیشتر تکیه دارند. بیشتر تکیه‌شان روی این است که ما چگونه باید در جامعه، نیروها را آماده و شناسایی کنیم تا با آن خلأیی که در مدیریت جامعه در آینده ممکن است پیش بیاید مقابله کنیم».
بر همین اساس با تکیه بر اهمیت بخش دوم یعنی اداره‌ی جامعه بعد از پیروزی، امام‌خمینی «یک گروه پنج نفری از روحانیت را معین کردند و گفتند: این گروه پنج نفری درباره‌ی مسائل تصمیم بگیرد و به وسیله‌ی تلفن یا مسافر اطلاع بدهد تا من در جریان باشم. ایشان پنج نفر را از میان دوستان انتخاب کردند: مرحوم استاد مطهری، آقای هاشمی رفسنجانی، آقای موسوی اردبیلی، آقای باهنر و» دکتر بهشتی. امام خمینی مهم‌ترین مأموریت این هسته‌ی پنج نفره را مطالعه در مورد مدیریت آینده‌ی کشور قراردادند تا «کیفیت کار و افراد مفید و متناسب با انقلاب اسلامی را نیز معرفی کنند».
بعد از آیت‌الله بهشتی، استاد مطهری خدمت امام می‌رسند و ظاهراً ایشان پیشنهاد می‌کنند «خوب است نام این گروه را شورای انقلاب بگذاریم» که مورد موافقت امام‌خمینی قرار گرفت. در همین زمان بود که آیت‌الله طالقانی، مهدوی کنی و سیدعلی‌خامنه‌ای نیز به این جمع پیوستند و شورای انقلاب اسلامی دارای هشت عضو شد.
از منابع چنین استنباط می‌گردد که امام خمینی همچنان به دنبال افزایش اعضای شورا برای مدیریت کشور بعد از پیروزی بوده‌اند، ولی یاران امام به دلیل احتیاط، معرفی افراد را به تأخیر می‌اندازند. چند روز بعد از بازگشت آیت‌الله بهشتی و مطهری امام‌خمینی در 14 آبان با ارسال نامهای توبیخ‌آمیز به آیت‌الله بهشتی درخواست تسریع معرفی افراد دیگر می‌گردند.
«پس از اهدای سلام و تحیت، وقت دارد سپری می‌شود و من خوف آن دارم که با عدم معرفی اشخاص، مفسده پیش آید. بنا بود به مجرد آمدن ایشان (م. ط.) با اشخاص مورد نظر یکی یکی و جمعی ملاقات کنید و نتیجه را فوراً به اینجانب اعلام کنید و نیز مرقومی که معرف باشد با خط و امضای عدد معلوم بفرستید.من در انتظار هستم و باید عجله شود و نیز استفسار از بعضی آنها برای مسافرت‌به خارج. در هر صورت همه‌ی موضوعات که به شما و ایشان تذکر داده شده لازم است با عجله انجام گیرد و اگر اشخاص دیگری نیز پیدا شد ملحق شود والسلام».
بعد از اعضای اولیه‌ی شورای انقلاب افراد دیگر را شناسایی و معرفی نمودند و درمرحله‌ی سوم آقای احمد صدر حاج‌سیدجوادی، مهندس بازرگان، دکتر یدالله سحابی،مهندس کتیرایی، سرلشکر قرنی و سرتیپ مسعودی به جمع اعضای شورای انقلاب پیوستند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اعضای مرحله‌ی سوم به دولت منتقل شدند و آقایان دکتر حبیبی، مهندس عزت‌الله سحابی، دکتر عباس شیبانی، بنی‌صدر و قطب‌زاده به جمع اعضای شورا پیوستند و در مرحله‌ی پنجم نیز مهندس میرحسین موسوی،احمد جلالی و دکتر پیمان انتخاب شدند.
تشکیل شورای انقلاب برای انتقال قدرت
در مرحله‌ی ششم و بازسازی شورا مجدداً بازرگان و معین‌فرد به شورا پیوستند و آقایان پیمان و جلالی و موسوی در مسئولیت‌های اجرایی قرار گرفتند.
مهم‌ترین وظیفه‌ی شورای انقلاب انتقال قدرت بود. امام خمینی در 18 دی ماه‌ـ درپاسخ به نماینده‌ی ژیسکاردستن که پیام کارتر را به حضورشان تقدیم کردـ فرمودند:
«تأکید می‌کنم که اگر بخواهید آرامش در ایران حاصل شود، راهی جز این نیست‌که نظام شاهنشاهی کنار برود و ملت را به حال خود باقی بگذارند تا من یک شورای انقلاب تأسیس کنم از اشخاص پاک دامن برای نقل قدرت تا امکانات مناسب جهت حکومت مبعوث ملت انجام گیرد».
راهکاری که امام خمینی برای انتقال قدرت در نظر گرفته بودند، تشکیل دولت موقت توسط شورای انقلاب بود. دولت موقت وظیفه داشت تا قانون اساسی را تهیه و نهادهای اداره‌ی کشور انقلابی را تأسیس نماید. امام خمینی در مصاحبه با تلویزیون فرانسه درمورد اهداف شورای انقلاب فرمودند: «هدف این است که شورای انقلاب یک حکومت موقتی ایجاد کند که آن حکومت موقت، مجلس مؤسسان را تأسیس کند برای تصویب قانون اساسی و بعد بقیه‌ی کارها». امام خمینی در پیامی دیگر بقیه‌ی کارها را «انجام انتخابات براساس» قانون اساسی جدید و «انتقال قدرت به منتخبین جدید» اعلام نمودند.
سرانجام هسته‌ی اوّلیه‌ی شورای انقلاب در آبان و در آذر و دی ماه تکمیل گردید؛ ولی امام خمینی در وقت مقتضی تشکیل آن را اعلام کردند. امام خمینی در 22 دی ماه با ارسال پیامی خبر تشکیل شورای انقلاب را اعلام کردند و فرمودند: «به موجب حق‌شرعی و براساس رأی اعتماد اکثریت قاطع مردم ایران که نسبت به اینجانب ابراز شده است، در جهت تحقق اهداف اسلامی ملت، شورایی به نام شورای انقلاب اسلامی‌مرکب از افراد با صلاحیت و مسلمان و متعهد و مورد وثوق موقتاً تعیین شد و شروع به‌کار خواهند کرد. اعضای این شورا در اوّلین فرصت مناسب معرفی خواهند شد». امام‌خمینی در این پیام مهم‌ترین وظایف شورا را مطالعه و ایجاد مقدمات (تأسیس دولت انتقالی) اعلام کردند.
تشکیل «شورای انقلاب» هم‌زمان با تشکیل «شورای سلطنت»
امام خمینی درست خبر تشکیل شورای انقلاب را زمانی اعلام کردند که شورای سلطنت تشکیل شد و زمانی که بختیار تصمیم بر اعلام تشکیل شورای سلطنت را گرفت امام خمینی خبر تشکیل شورای انقلاب را به مردم اعلام کردند تا جایی که روزنامه‌ها خبر تشکیل شورای انقلاب و سلطنت را هم‌زمان در صفحه‌ی اوّل درج کردند؛ با این‌تفاوت که خبر تشکیل شورای سلطنت تحت‌الشعاع خبر تشکیل شورای انقلاب قرارگرفت. خبر تشکیل شورای انقلاب حامیان رژیم را سخت در تنگنای روانی قرار داد.به گزارش ژنرال هایزر این خبر بر فرماندهان ارتش «تأثیر فاجعه‌آمیزی» داشت.
از طرف دیگر اعلام تشکیل شورای انقلاب موجی از امید و نشاط را در بین نیروهای انقلابی ایجاد کرد. سیل تلگراف‌ها در حمایت از شورای انقلاب سرازیر شد؛ حتی حزب توده نیز از شورای انقلاب حمایت کرد. بختیار نیز با همه‌ی ادعاهایش نتوانست‌صریحاً در مقابل تشکیل شورای انقلاب موضع‌گیری کند. وی در مصاحبه‌ای با رادیوفرانسه گفت: «آنچه مورد احترام ما است تصمیم‌هایی است که شخص حضرت آیت‌الله خمینی می‌گیرند. من از اطرافیان ایشان اطلاعی ندارم». منظور وی از این جمله این بود که تصمیمات مستقیم آیت‌الله مورد احترام است و تصمیمات غیرمستقیم توسط شورای انقلاب احترامی ندارد. وی در این مصاحبه تأکید کرد که من خیلی سنگین‌تر از آن هستم که شورای انقلاب اسلامی بتواند مرا جارو کند.
